Categoría: Soci@s

Fonchave é unha das ganderías socias de AIRA centrada na produción de vacún de carne, cun cebadeiro de becerros e un rabaño de vacas en extensivo. Falamos con Félix Fernández, para coñecer máis sobre a gandería familiar

Félix Fernández González está hoxe á fronte da Gandería Fonchave, situada no lugar homónimo de Becerreá (Lugo), logo de incorporarse á actividade no 2008 e de tomar o relevo de seus pais Amable e Begoña que comezaran coa actividade hai máis de tres décadas e que se xubilaron nos últimos anos.

Fonchave é unha das ganderías socias de AIRA centrada na produción de carne de vacún e na elaboración de queixos. “Meu pai quería montar unha panadería, tiña xa a leña aquí, pero empezou comprando primeiro un becerro, logo sete e logo xa vinte… foi medrando pouco a pouco ata o que hoxe temos”, indica Félix.

Este cebadeiro conta a día de hoxe cuns 800 becerros na súa maioría de raza Limousin, pero tamén de Rubio Galego ou doutras razas de carne. Cada martes, Félix merca na Central Agropecuaria de Silleda becerros, tanto mamóns coma xa pasteiros, que permanecerán no cebadeiro ata arredor dos 11 meses. Conta con varias naves, tanto feitas nos últimos anos e que teñen zona de patios para que os becerros poidan tamén saír, como algunha construída con estrutura de madeira por seus pais cando comezaron coa actividade.

Xunto cos becerros que merca, na gandería conta cun rabaño de 130 cabezas que permanecen en extensivo en diferentes lotes. Neste caso predominan os cruces de Limousin con outras razas. “As raza Limousin é a que mellor nos vai, nacen fortes e pequenos, co que para o parto é mellor e enseguida medran. En 10 días os becerros descoñécense”, explica o gandeiro.

Ademais, Félix ten 7 touros de raza Limousin para a monta do rabaño. Os machos permanecen coas vacas durante parte do ano, e só os sacan durante uns meses, para así concentrar os partos para a primavera. “Esta raza é moi rústica e ademais agora son tamén mansos, non é como hai anos que eran moi bravos e ariscos”, valora Félix.

Distribuídos en distintos lotes, estes animais repártense nas preto de 100 hectáreas que manexan na gandería, entre terra en propiedade (70ha) e alugada (30ha). Nesta superficie ademais do pasto, Félix recolle forraxe para o gando. “Facemos bolos de silo e de herba seca, que é o que mellor se nos presta ó telas fóra todo o ano”, apunta. Xunto con Félix, na gandería traballan dúas persoas e contan tamén cun veterinario que supervisa os animais tódalas semanas.

Nesta gandería comercializan todos os animais baixo o selo da IXP Ternera Gallega, tanto na categoría de Suprema (os nacidos na gandería e que permanecen fóra coas nais) como na categoría de Ternera Gallega, os que permanecen no cebadeiro.

Fonda tradición na elaboración de queixos

Na gandería Fonchave tamén teñen unha fonda tradición na elaboración dos queixos, que comercializan baixo a marca Queixos Begoña e a marca Fonchave, amparada na DOP Cebreiro. Hoxe distribúen a tendas de Becerreá (como a propia delegación de AIRA), A Fonsagrada, Lugo ou mesmo Ponferrada. “Miña bisavoa e miña avoa xa facían queixos e miña nai tamén decidiu seguir facendo neles. Na familia lévase facendo queixo dende 1915, como recolle nas etiquetas dos nosos queixos”, recoñece Félix.

Para a elaboración dos queixos teñen un rabaño dunhas 20 vacas de diferentes razas como Parda Alpina, Fleckvieh, Jersey, Asturiana, Belga ou Limousin e cruces de Holstein. “Son vacas que non teñen unha gran produción, pero que o seu leite se presta moi ben para elaborar os queixos”, detallan na gandería.

Experiencia con AIRA

Como é a túa experiencia coa Cooperativa?
Meus pais comezaron coa Cooperativa hai xa máis de 30 anos, con COELPLAN, e cando me incorporei eu estábamos contentos e tamén sigo coa Cooperativa. Cando meu pai empezou cos becerros, na Cooperativa xa lle facían unha fórmula específica para os becerros pequenos e hoxe en día seguimos cunha fórmula específica de penso para os nosos animais.

Por que es socio de AIRA? Que servizos che ofrece a Cooperativa que che resultan de utilidade?
Nós un dos servizos do que botamos man é o do penso e aí os prezos de AIRA son moi competitivos con respecto do que che poden ofrecer outros, ademais de ter un bo servizo e un asesoramento por profesionais como José Luis López Salgueiros, con quen estamos moi contentos. Ademais, na Cooperativa tamén mercamos outros produtos para a nosa gandería como os pastores eléctricos, mallas ou os medicamentos. Coa Cooperativa tamén facemos as analíticas cando precisamos.

Algún aspecto da Cooperativa sobre o que creas que se debe traballar?
En xeral estamos contentos coa Cooperativa, gústanos como se están a facer as cousas e os resultados que se están tendo tamén nos parece que son bos.

Esther García e a súa familia contan cunha gandería de vacún de leite e dende hai xa 10 anos destinan parte da súa produción para elaborar os seus propios queixos con leite cru

Na parroquia de Güimil, en Monterroso, sitúase a Gandería Golpe SL, unha das granxas socias de AIRA. Á fronte dela atópanse Esther García, o seu marido José Diéguez e a súa filla Verónica, que se incorporou á actividade hai uns 8 anos, momento no que fundaron a SL.

“A min gústame moito a granxa e o campo, síntome orgullosa e recoméndolle a todo o mundo que aposte polo agro”

“A min gústame moito a granxa e o campo, síntome orgullosa e recoméndolle a todo o mundo que aposte polo agro”, explica Esther. Seus pais contaban cunha gandería de vacas de leite e ela dende sempre tivo claro que tomaría o relevo para seguir coa granxa. “Eu nunca quixen marchar, quería continuar coa granxa e así o fixemos”, apunta a gandeira.

Hoxe na súa granxa conta cunhas 96 vacas frisoas en produción. “Meus pais tiñan tamén algunha vaca rubia, pero nós apostamos pola produción de leite. Temos case todo o rabaño de Frisoas, aínda que tamén tivemos algunha Jersey”, indica. A súa produción diaria é de 30,5 litros por animal cunhas calidades de 4,2 % de graxa e de 3,4 % de proteína. “Centrámonos nas calidades máis que na cantidade”, explica. Esta decisión débese a que dende hai 10 anos tamén elaboran os seus propios queixos, que comercializan baixo a marca Queixos Mazarico.

“Hai uns anos, decidimos diversificar, igual que outros fixeron coas granxas de porcos, nós pensamos en facer os nosos propios queixos”, recorda Esther. Así, transformaron as antigas instalacións nunha queixería na que a día de hoxe elaboran tres tipos de queixo con leite cru: queixo fresco, queixo cremoso e queixo curado. “Producimos queixos pero seguimos vendendo leite para a Cooperativa, non transformamos toda a nosa produción”, indica a gandeira.

Na gandería xestionan arredor dunhas 50 hectáreas de terra para a produción de forraxes coas que alimentar o gando. Normalmente destinan unhas 30 hectáreas a herba e o resto para o cultivo do millo. A produción de forraxes é unha das tarefas das que se encarga José, aínda que a sementeira e a colleita adoitan facela con AIRA.

Antonio Fernández, xunto ao seu irmán Luis Javier, xestionan Finca de Eiras SL, sita en Pol. A granxa foi mercada por seu pai en 1995, tras levar toda a vida traballando como capataz na mesma. Os irmáns incorporáronse á granxa en 1998, ano no que fixeron a primeira ampliación grande das instalacións, a segunda foi en 2006 e finalmente en 2019 levaron a cabo a última obra na gandería, cando incorporaron a sala de muxido traseira de 24 puntos.

Ademais da gandería de vacún, contan cunha granxa de porcino. Deste xeito, Antonio encárgase principalmente do vacún, mentres que Luis Javier xestiona a de porcino. “Decidimos non apostar todo pola produción láctea e cremos que foi o mellor”, explica Antonio. Ademais, na granxa de vacas contan con tres traballadores para levar a cabo todas as tarefas diarias.

En Finca de Eiras SL teñen 280 animais, dos cales 160 son vacas en muxido. Acadan unha produción diaria de 43,5 litros/vaca/día con tres muxidos e unhas calidades de 3,7 % de graxa e 3,2 % de proteína. O reconto celular está nas 160.000 e a bacterioloxía media en 10.000.
A xenética é un dos ámbitos nos que máis están a traballar, coa finalidade de conseguir unha lonxevidade maior nos animais. Así, como criterios principais para escoller os touros están as ubres e patas. “Tamén valoramos outros parámetros como sólidos ou que sexan A2A2, porque era un tema no que estaban a traballar en AIRA”, destaca o gandeiro.

Para a recría, traballaron co Centro de Recría de Castro e actualmente teñen no recinto uns 10 animais, pero a futuro contan deixar de traballar con eles. “Entramos cando estábamos en obras, porque non tiñamos espazo para a xestión da recría. Dende hai un ano xa deixamos de enviar animais e agora estamos traballando nun proxecto de alugar algunha granxa antiga para poder facer a recría xa nós con comodidade”.
Na alimentación dos animais, empregan produción propia para as racións unifeed. Así, a ración das vacas de produción componse de 20 kg de silo de millo, 24 kg de silo de herba e 14 da mestura personalizada. As xovencas e as secas comen 17 kg de silo de herba, 4 kg de herba seca, 4 kg de silo de millo e 3 kg de mestura.

Para a elaboración dos silos dispoñen de 75 ha (45 ha propias e 30 ha en aluguer) das cales, 50 ha destinan a millo, rotándoas con herba, e o restante está en pradería permanente. Antonio explica que en canto a terreo “non sobraba ter un pouco máis, sobre todo para o tema de xurros, por iso seguimos aumentando no número de ha”. Para levar a cabo estes traballos realizan todo eles mesmo, agás a recollida das forraxes que a fai AIRA.
A EXPERIENCIA CON AIRA
Como é a vosa experiencia coa Cooperativa?
Moi positiva. Levamos moitos anos traballando coa cooperativa, máis activamente dende o ano 2000, que xa entrei a formar parte da directiva.

Que considerades que se debería mellorar en AIRA?
A cooperativa funciona ben, pero quizais podería mellorar na proximidade cos socios e na comunicación. Entendo que actualmente abrangue moita zona e o número de socios é maior, pero antes da fusión o trato era máis directo.

Creo que queda moito por facer en canto a comercialización do leite, é preciso dar pasos neste sentido e non depender tanto de vender a outras empresas. Hai que traballar máis en elaboración e envasado do noso produto. Fíxose un investimento considerable e necesitamos sacarlle maior rendemento.

Que balance facedes destes anos dende que se levou a cabo a integración de AIRA?
As integracións sempre son boas. Vímolo claro desde a primeira e eu creo que se debe apostar por integrar as que quedan. Baixo a miña opinión, con unha cooperativa en Galicia grande sería suficiente. Hai que ser competitivos e iso só se consegue sendo grandes.

Empregades a nova plataforma de socios para a xestión de tratamentos. Por que a incorporastes?
Levamos ano e medio empregándoa. Empezamos porque vimos a comodidade que nos ofrecía en canto á receita electrónica e ao libro de tratamentos. Axiliza moito o traballo e resulta práctica para a rutina diaria da explotación.

Animades a outros gandeiros a empregala?
O futuro está aí. Non tes que estar pendente de ter todos os libros actualizados, simplemente tes todo nunha plataforma. Podo entender que a certas idades coste máis integrala, pero dedicándolle tempo é fácil de empregar.

Casa Crespo SC está sita na parroquia de Santiago de Saa (Lugo) e leva en funcionamento máis de tres décadas. Comezou cos pais de Eloy Luaces, quen na actualidade segue á fronte da gandería xunto coa súa muller, Esther Lage, e o seu fillo, Víctor Luaces. Este mozo incorporouse no 2019 e con el chegou unha ampliación da gandería, que aumentou ata os 56 cubículos, e instalaron o robot de muxido.

Contan cun total de 94 animais, dos cales 50 son vacas adultas e 44 xovencas, ademais 42 das vacas están en muxido. A media de produción sitúase nos 43,26 litros por vaca e día, segundo a media da última semana de xuño. A porcentaxe de graxa está entre o 3,5 % (verán) e o 3,9 % (inverno), e a de proteína no 3,24 %. O reconto sitúase nas 140.000 e a bacterioloxía por debaixo de 10.000.

A alimentación dos animais céntrase en silo de herba a discreción, con bastante fibra, e penso en robot e estación de alimentación. A herba recóllena das 26 ha (20 propias e 6 arrendadas) que cultivan a raigrás e nas que fan entre 2 e 3 cortas. “A produción que recollemos é xusta para alimentar a todo o gando. Levamos xa dous anos que mercamos rolos de herba”. Eloy destaca que “os traballos agrícolas facémolos todos pola tarde, buscando que non haxa néboas nin o “orballo” das primeiras horas da mañá. No verán, se fai calor igual empezamos sobre as 12 do mediodía”.

En canto á xenética, en Casa Crespo SC teñen claros os criterios que buscan nos touros. Primeiro, para as xovencas é que sexan sexados, “tamén empregamos algúns para as vacas das que queremos ter unha filla”, explica Víctor. O seguinte criterio que miran é que sexa A2A2, “é o máis importante”, logo que sexan positivos ou o máis neutro posible en patas retas, tetos tirando a longos para o robot e finalmente un alto volume de produción de leite e maior porcentaxe de graxa.

O futuro da gandería

Víctor naceu na gandería e criouse entre os animais, por iso decidiu que o seu futuro tiña que seguir na gandería: “Sempre me gustou a vida da granxa”. Indica que lles ía ben, “recibíramos varios galardóns por produción anual e como deron o paso a modernizarnos co robot pois decidín dar o paso”.

Indica que, de cara a cando seus pais se xubilen, “non sei como vai estar a situación, tería que contar con empregados ou igual valorar xuntarme con outra gandería”. Explica que xa o intentaron hai uns dous anos, pero as trabas burocráticas impediron que se levase a cabo. “Se cambian as leis nos vindeiros anos, podería volver a intentalo”.

EXPERIENCIA COA COOPERATIVA

Como é a vosa experiencia coa cooperativa?

Eloy: Levo máis de trinta anos no Consello Reitor e sempre apoiei a cooperativa porque me dá tranquilidade. A cooperativa está para prestar os servizos que ten nas mellores condicións. A miña relación coa cooperativa é preguntar se dispoñen do que preciso, se mo poden ofrecer ben, senón búscome noutro lado, pero non lle reclamo que non o teña.

Que considerades que se debería mellorar en AIRA?

Víctor: Unha das melloras podería ser axilizar o trámite de receita coa recollida dos medicamentos. É dicir, cando vén un veterinario e nos receita uns medicamentos, igual cando os imos recoller non os hai. Deberían buscar unha ferramenta que lles permita saber na delegación correspondente que medicamentos necesitamos ter dispoñibles para poder recollelos.

Que balance facedes destes anos, dende que se levou a cabo a integración de AIRA?

Eloy: Un balance moi positivo. Agora hai a complexidade de que se traballa a maiores volumes, pero rendibilízanse mellor os traballos.

Empregades o programa de xestión de tratamentos. Por que decidistes incorporalo?

Víctor: Xa fomos unha das granxas que formamos parte do proceso de implementación. Consideramos que é un avance importante. Facilita moito os traballos e non hai que introducir tantos datos.

Animades a outros gandeiros a incorporalo?

Víctor: Si, por suposto. Canto antes empecen a empregalo, mellor. O futuro pasa pola tecnoloxía e estes programas facilitan o traballo diario da gandería.

Eloy: Eu non o manexo moito, pero vexo que é máis simple. Hai que dedicarlle algo de tempo a aprender e é moi útil para a gandería.

Casa Xan é unha das ganderías que forma parte da delegación de Chantada de AIRA. Esta granxa familiar confórmana José Luis Rodríguez, a súa muller María Dolores Tumbeiro e o seu fillo Juan Rodríguez, que será o encargado de recoller o relevo xeracional.

A gandería, localizada en Vilar (Adá, Chantada), conta cuns 140 animais en total, dos cales 65 están en muxido; o resto son vacas secas e recría. A súa produción media atópase nos 40 litros por vaca e día, cunhas calidades medias de 3,25 % de proteína e 3,90 % de graxa. En canto ao reconto celular atópase, polo xeral, por debaixo das 130.000 células somáticas. No pasado ano, entregaron á cooperativa un total de 807.322 litros.

En canto á base territorial, dispoñen dunhas 32 hectáreas nas que sementan millo e herba. En concreto, sementan 13 hectáreas de millo que rotan cada dous anos. Nestas labores, contan co servizo de AIRA para a recollida do millo.

A granxa leva toda a vida en funcionamento, como afirma José Luis “eu non precisei ningún curso, xa que nacín aquí e formeime dende ben pequeno”. Cando empezou, o número de animais era moito menor “e pouco a pouco, fomos medrando, mercando máis terreos e tamén máis animais ata chegar a como estamos hoxe”.

Dende hai seis anos, a súa profesionalización e mellora na calidade do traballo levounos a incorporar o robot: “Foi o mellor que puidemos facer, é unha grande inversión, pero merece a pena pola calidade de vida nosa e tamén polos animais”. Coa finalidade de potenciar o benestar animal tamén incorporaron os colares para a detección de celos, “que é moi recomendable” pola información que lles ofrece. Así mesmo, contan co arrimador de comida e unhas instalacións moi ventiladas, con cortinas que soben e baixan segundo a temperatura para “ofrecerlle aos animais o mellor benestar”.

A produción media atópase nos 40 litros por vaca e día, cunhas calidades medias de 3,25 % de proteína e 3,90 % de graxa

O seu obxectivo é “manternos como estamos”, sempre coidando a xenética “porque é moi importante cando dispós dun robot”, indica o gandeiro e engade que “se tes animais que non son funcionais, non lle sacas o rendemento ao robot”. En canto a produción considera que non precisan aumentar máis. Así mesmo, Juan resalta que se quixeran ampliar precisarían máis instalacións e “agora mesmo non temos espazo para facer as ampliacións”. Ambos coinciden en que así “estamos moi ben”.

 

SAT Casa Román é unha das ganderías de vacún de leite socias de AIRA en Castroverde (Lugo). Esta granxa familiar está integrada por Daniel Torres, a súa muller Erundina Labrada e o seu fillo, Román. Ademais, contan con 3 traballadores, o último deles incorporouse este mesmo ano.

A gandería conta cunhas 310 cabezas de gando de raza Holstein e ten 150 vacas en muxido, cunhas 16 vacas secas e o resto son animais de recría. A súa produción media atópase nos 38 litros por animal cunhas calidades medias de 3,8 % de graxa e 3,3% de proteína e cun reconto de células por debaixo das 150.000 e a bacterioloxía tamén por debaixo de 10. O ano pasado venderon á Cooperativa uns 2.100.000 litros de leite. É unha das ganderías que están certificadas.

Teñen unhas 150 vacas frisoas en muxido cunha produción media de 38 litros por vaca e día. O ano pasado venderon á Cooperativa máis de 2 millóns de litros de leite

No día a día da granxa, Román encárgase sobre todo da reprodución e tratamento dos animais, así como do mantemento da cama do gando. Encaman cada 6 días e empregan unha mestura de serradura de madeira e carbonato cálcico a partes iguais, mentres que as limpan dúas veces ó día. Da alimentación do gando, co preparado da ración co carro mesturador, encárgase Daniel, así como do manexo dos cultivos.

O coidado da recría é responsabilidade de Erundina. O muxido das vacas é unha tarefa do persoal contratado. Realizan dous muxidos ó día e dispoñen dunha sala informatizada que lles proporciona un importante volume de datos de cada animal. “Tratamos de respectar sempre as rutinas e esta división do traballo para ser máis eficientes”, explica Román.

A gandería dispón de 83 hectáreas que traballan con distintos cultivos sen deixar ningún terreo sen traballar. Acostuman botar millo nunhas 35 hectáreas, que teñen en rotación con herba. “Hai unhas 30 hectáreas que sempre levan millo, porque son as mellores terras, e logo as 5 restantes imos rotando, aproveitando para renovalas”, detalla Román.

Coa Cooperativa fan os traballos da campaña, como boa parte da sega e o abonado, así como a colleita do silo tanto de herba coma de millo. “Nas primeiras cortas do silo de herba emprego a colleitadora e picador ó mesmo tempo para meter as fincas pequenas co picador, o que supón un aforro importante”, detalla o gandeiro.

Aposta pola comodidade

SAT Casa Román conta cunha nave ventilada e na que fixeron unha importante aposta polo confort e benestar dos animais. Todos os anos acometen algunha mellora nas instalacións para facilitar tamén o manexo e o traballo diario na granxa, como foron os novos silos ou fosas para o xurro, melloras na nave de recría… “Tentamos que o animal estea sempre o mellor posible”, apunta Román.